Chrzelice... prastary gród, twierdza, zamek, pałac...
..."Według legendy w IX wieku, na kępie, otoczonej wodą, wśród mokradeł stała drewniana warownia. W tym prastarym grodzie mieli głosić swe kazania święci Cyryl i Metody. Kazali wybudować chrzcielnicę. Podobno od tej chrzcielnicy wzięła swą nazwę wieś Chrzelice"...
"Pierwsza udokumentowana wzmianka o Chrzelicach pochodzi już z 1316 roku. Wtedy to w miejscu ruin obecnego pałacu miała znajdować się miejscowa twierdza obronna którą dowodził Dirsco Staruncza, rycerz Bolesława I. Byla to budowla na planie nieregularnego czworoboku z cylindryczną wieżą otoczoną fosą wypełnioną wodą. Owczesny zamek był w posiadaniu piastowskiego rodu książąt opolskich aż do śmierci Jana Dobrego w roku 1532. Za czasów Jana Dobrego najpierw poradzono sobie z rycerzami - rozbójnikami, grasującymi na zamku, potem z jego remontem i rozbudową (w XV wieku Chrzelice byly jedną z najsilniejszych twierdz w tym regionie). Od 1578 r. majątek dzierżawił Jerzy IV Prószkowski (1520-1584), w końcu posiadłość stała sie prywatną własnością tego rodu".
"Na początku XVII wieku planowano przebudowę zamku, czyniąc z niej nowoczesną na ówczesne czasy twierdze bastionową. Wybuch wojny trzydziestoletniej nie pozwolił jednak zrealizować planów. W drugiej połowie XVII w. wykorzystując mury gotyckiego zamku wybudowano okazały, barokowy pałac z wieżą nad bramą wjazdową. W 1769 r. majątek przeszedł w posiadanie rodziny Dietrichstein, jednakże 24 listopada 1783 roku kupił go wraz z rozległymi lasami król pruski Fryderyk II. Odtąd Chrzelice były posiadłością królewską, oddaną w dzierżawę. W XIX w. pałac gruntownie przebudowano, burząc wieże bramną oraz ganek łączący przeciwległe skrzydła".
"W latach 1921-38 zamek był własnością Pruskiej Izby Skarbowej. W latach 1943 - 1945 na zamku w Chrzelicach urzedował sztab wojsk niemieckich, a wiosną 1945 roku - sztab łączności wojsk radzieckich".
"Rozszabrowany, ale w dobrym stanie obiekt przekazany został na rzecz skarbu państwa. Kolejny gospodarz to nadleśnictwo Prószków. Od 1946 do lat 70-tych ubiegłego wieku w zamku znajdowała się świetlica wiejska oraz mieszkało kilkanaście rodzin. Kiedy zostały wykwaterowane, zaczął się dalszy niekontrolowany rozbój. W 1978 roku podczas potężnej burzy zawalił się dach w południowo-zachodnim skrzydle. Później miejscowi kradli na opał drewniane podłogi, schody, a także więźbę dachową. Władze nie reagowały, choć był to obiekt państwowy".
"W 1987 roku runęła pierwsza ze ścian zewnętrznych ... potem sypały się stropy, kolejne kondygnacje, mury. Na poczatku lat 90-tych ubiegłego wieku do opuszczonych ruin trafili pierwsi poszukiwacze skarbów. Legendy o domniemanym związku templariuszy z Chrzelicami przyciągały jak magnes kolejnych poszukiwaczy. Podobno według jednego z średniowiecznych dokumentów w 1306 roku wieś Chrzelice należała do zakonu templariuszy. Warownię na miejscu jeszcze starszego grodu mieli wczesniej wybudować Joannici. Kilku rycerzy zakonu templariuszy mogło wtedy być w tym regionie i wspomagać budowniczych swoją wiedzą. Podobno w piwnicach pod zawaloną dziś częścią zamku miało jeszcze po wojnie znajdować się wejście do długiego tunelu prowadzącego gdzieś pod ziemię ... starzy mieszkańcy Chrzelic wchodzili do niego idąc kilkadziesiąt metrów w głąb, ale gasły im świece i wracali".
"Zamek z pewnością ma jeszcze swoje tajemnice. Wśród okolicznych poszukiwaczy skarbów krążą informacje, że w ruinach zamku znaleziono już nie jedną rzecz. Wykopano tutaj podobno wiele monet, były figurki, fragmenty broni. Podobno pewnej nocy w jednej z piwnic grupa nielegalnych poszukiwaczy wykopała kilka małych trumien. W środku miały znajdować się białe kości należące prawdopodobnie do osób dorosłych. Poszukiwacze tak przestraszyli się swojego znaleziska, że uciekli. Po powrocie następnego dnia nie zastali już nic ... ktoś “posprzątał” po nich w piwnicy. Każda legenda o ukrytych skarbach czy depozytach przyciąga kolejnych poszukiwaczy. Od ponad 20 lat grupy poszukiwaczy penetrują okolice Prudnika w poszukiwaniu zbiorów numizmatycznych z Tallina, które mieli gdzieś tutaj podobno ukryć oficerowie XX estońskiej dywizji SS, walczącej na tych terenach".
więcej na... http://www.opolszczyzna.net/html/chrzelice_-_schelitz_im_kreis_.html
zamek w 1925r.
Etymologia nazwy wsi jest trudna do ustalenia. Istnieje kilka wersji jej pochodzenia. Trzy z nich to tzw. wersje ludowe lub potoczne (nienaukowa etymologia oparta na przypadkowym podobieństwie brzmienia wyrazów, nadająca im uzasadnienie błędne z punktu widzenia naukowego), znane dzięki przekazom i wspomnieniom starych mieszkańców Chrzelic. Według ustaleń językoznawców (por. S. Rospond, H. Borek) nazwa wsi wywodzi się od nazwy pierwotnej Chorzelice - od nazwy osiedla Chorzela, Chorzelice, Chorzelów, Chorzele, np. z Chrzelic – z Rzelycz? lub ze skrócenia tej nazwy na Chrzelice. Jednakże biorąc pod uwagę, że nazwa wsi zalicza się do nazw patronimicznych (łac. patronimicum – imię rodowe) bardziej prawdopodobne jest pochodzeniem nazwy wsi od nazwiska (Chrzel-, Chrzela-, Chrziel-/Krzela-) jej pierwotnego założyciela lub właściciela, ewentualnie od nazwy innych miejscowości w Czechach założonych przez członków tego rodu, skąd któryś z nich przeniósł się w nasze strony zakładając tu osadę. Za taką wersją przemawia fakt występowania takiego nazwiska i podobnych nazw wsi w pobliskich rejonach Czech: Křelovice, 12 km od Pelhřimova (Johan de Chrzielowicz 1411, Johannis dicti Hrzielowiecz de Hrzelowicz 1412, Wenceslai de Chrzelowicz 1414),
Chrlice lokowanej w Czechach w odległości ok. 8 km od Brna (Kirlitz 1320, Kirlicz 1388, Chirlicz 1389, w Chrliczich 1452), także inaczej „dwór w lesie”.
Křelina, Křelovice (pierwotnie Chřel; Chrzel 1351, Chrzelonis, Chrzelice, Krzelów, Hrelići) Křelovice, Křelowitz (pierwotnie Chřelovice) ok. 8 km od Bezdružic (Krzelowicz 1379, Crzelowycz 1390, Chrelovice 1483, Chrzelowicze 1540, Krzielowicze 1566).
Nazwa wsi od wieków zmieniła się bardzo nieznacznie, nie licząc okresu, gdy została zniemczona (Chrzelicz 1316, Chrzelicz 1388, Chrzelicz 1430, zu Chrzelicz 1443, Chrzelitze 1531, Krzelicz 1564, Krzelicz 1566, Chrzelicz, Chrzeliczen 1571, ex pago Chrzelice 1679, Chrzelitz 1736, z Chrzelic, Chrzelitz 1743, Chrzeliz 1784, z Krzeliz 1791, na Krzelitz 1794 / 1795, Chrzelitz, Chrzelice 1845, Schelitz/Chrzelitze zamiennie od XIX wieku do 1945 r., Chrzelice od 1945. W gwarze Kšielice, w pisowni kiedyś często Krzelice). Niemiecka urzędowa nazwa Chrzelic - Schelitz do powszechnego użytku weszła dopiero w połowie XIX wieku. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Chrzelice, a także niemiecką Chrzelitz we fragmencie: "Chrzelitz (1531 Chrzelitze, polnisch Chrzelice)" - za WIKIPEDIĄ
fotorelacja na stronie: http://poborskid.wix.com/zapomniane#!paace-i-dworki/ckd
