Szklary - teren pokopalniany

Szklary to wieś położona we Wzgórzach Szklarskich, na stokach Szklanej Góry. Częścią miejscowości jest jedyne na Ziemi Ząbkowickiej osiedle robotnicze (Szklary Huta), powstałe obok nieczynnej dziś huty niklu. W krajobrazie dominują dawne zabudowania produkcyjne huty z 80-metrowym kominem, widocznym z odległości kilkunastu kilometrów.

Nazwa miejscowości (np. niem. Gleserdorf – „wieś szklarzy”) sugeruje istnienie tu w średniowieczu huty szkła, o której jednak nie ma żadnych bliższych informacji. Pierwsza pośrednia wzmianka o wsi pochodzi z 27 V 1280 r., gdy w dokumencie występuje jako świadek mieszczanin nyski Hermannus de Glasdorph, zaś w 1305 r. Księga uposażenia biskupstwa wrocławskiego wymienia wieś i płaconą z niej dziesięcinę (1 wiardunek srebra). W poł. XIV w. wieś Gleserdorf miała 16 łanów, z których 4 były opustoszałe. W latach 1743-48 jej właścicielem był baron Vogten, w 1785 r. należała do barona von Saurma z Bobolic. W 1883 r. wieś liczyła 17 domów i 96 mieszkańców. Szkoła powstała dopiero w latach 30. XX w. Sytuacja Szklar zmieniła się radykalnie na początku XX w., w związku z odkryciem i rozpoczęciem eksploatacji złóż rudy niklowej, a później budową huty. Znacznie wzrosła liczba mieszkańców, rozpoczęto budowę osiedla w pobliżu zakładu. Zakład funkcjonował z przerwami przez 90 lat. Po II wojnie zmieniono niemiecką nazwę Gläsendorf na Szklenarzowice.

Wieś składa się z dwóch części, właściwej wsi i osiedla robotniczego przy dawnej kopalni i hucie rud niklowych. Warto odwiedzić teren odkrywkowej kopalni rud niklowych. Większośc budynków w bardzo złym stanie.

Budowa geologiczna jest bardzo ciekawa - teren budowany jest ze zwietrzeliny serpentynitowej, zawierającej kilkadziesiąt różnych minerałów w tym związki niklu i kamienie szlachetne: chryzoprazy (najcenniejszy kamień szlachetny występujący w Polsce, kwarc zabarwiony na zielono), chalcedony i opale.

W Szklarach nigdy nie było kościoła ani kaplicy, natomiast od 1841 r. wieś posiadała dzwon, zawieszony w jej centrum na niewielkiej drewnianej dzwonnicy.

02.08.2013 roku otwarto podziemną trasę edukacyjną o długości 500 m w pochodzącej z 1914 roku sztolni "Robert" (niem. Robert Stollen). Zwiedzający sztolnię zapoznawani są między innymi z historią regionu, hutnictwa, jak i z minerałami oraz skałami. Tutejsze sztolnie po byłej kopalni niklu są niebezpieczne, trudno dostępne i grożą zawaleniem. W roku 1994 dwaj młodzi mężczyźni, poszukiwacze kamieni i przygód, zostali uwięzieni pod ziemią, gdzie przebywali aż do odnalezienia przez 24 doby bez jedzenia, pijąc tylko wodę z błotnistej kałuży oraz własny mocz. Powodem ich sytuacji było niewłaściwe wyekwipowanie oraz brak doświadczenia w zakresie eksplorowania wyrobisk pogórniczych - zainteresowanym polecam wywiad.